اشتباهات رایجی در دنیای تجارت در رابطه با اعتبارات اسنادی صورت می گیرد. بعضی اعتبارات اسنادی  را نوعی از انواع قرارداد تلقی می‌کنند و بعضی نیز اعتبارات اسنادی را یکی از انواع شیوه‌های تجارت می‌دانند. از این جهت فهم ماهیت اعتبارات اسنادی ما را در به کارگیری درست آن در معاملات تجاری کمک خواهد کرد.

برای فهم اینکه اعتبارات اسنادی چیست؟ ابتدا باید با شیوه‌های مختلف پرداخت در دنیای تجارت آشنا شویم.

در دنیای تجارت شیوه‌های متفاوتی برای پرداخت در معاملات تجاری بکار برده میشود مانند پیش‌پرداخت،پرداخت وعده‌دار،وصول اسنادی و…؛ اعتبار اسنادی یا letter of credit)LC) نیز یکی از مهم‌ترین روش‌های پرداخت در معاملات تجاریست که معمولا در تجارت بین‌الملل از آن استفاده میشود؛ هرچند که از دهه 90 اعتبارات اسنادی ریالی نیز برای معاملات تجاری داخلی به چرخه تجارت ایران بازگشت اما همچنان کارکرد اصلی و متداول آن در معاملات تجاری بین‌المللی است.

در معاملات تجاری ریسک‌های متفاوتی وجود دارد. مخصوصا زمانی که طرفین معامله شناختی از یکدیگر ندارند و برای اولین بار با یکدیگر معامله میکنند، این ریسک چندین برابر میشود.

فرض کنید شما به عنوان یک تاجر ایرانی قصد دارید برای توسعه کسب‌و‌کار خود اقدام به خرید و واردات مواد اولیه یا دستگاهی از یک کشور خارجی کنید و برای اولین بار است که اقدام به معامله با تاجر طرف مقابل می‌کنید. در این شرایط شما نگران این هستید که با پرداخت مبلغ معامله، طرف مقابل از انجام تعهداتش و ارسال کالا بصورت سالم امتناع کند و از طرفی تاجر خارجی هم این نگرانی را دارد که در صورت ارسال کالا،شما از پرداخت مبلغ معامله امتناع کنید و تا زمانی که هریک از طرفین از حق حبس خود استفاده کنند هیچ معامله‌ای صورت نخواهد گرفت.

اعتبار اسنادی شیوه‌ای است که در این حالت به کمک شما خواهد آمد تا خیال فروشنده را از بابت دریافت مبلغ قرارداد و خیال خریدار را از بابت تحویل بموقع کالا راحت کند.

دیکشنری حقوقی آکسفورد نیز تعریف نسبتا کاملی از ماهیت اعتبارات اسنادی را ارائه داده است:

letter of credit:

A document whereby a bank, at the request of a customer, undertakes to pay money to a third party (the beneficiary) on presentation of documents specified in the letter (e.g.bills of lading and policies of insurance). The obligation of the bank to pay is independent of the underlying contract of sale and so is not affected by any defects in the goods supplied under the contract of sale. A contract of sale of goods may require the buyer to open an irrevocable letter of credit in favour of the seller. This cannot be revoked by the issuing bank or the purchaser of the goods before its expiry date, without the consent of the beneficiary. A confirmed letter of credit is one in which the negotiating bank guarantees payment to the beneficiary should it not be honoured by the issuing bank.

این تعریف اعتبار اسنادی را سندی میداند که در آن یک بانک به تقاضای مشتری،متعهد میشود که مبلغی را به شخص ثالثی (ذینفع قرارداد) در ازای ارائه‌ی اسناد مشخصی (مانند بارنامه یا بیمه‌نامه) پرداخت کند. همچنین نکته بسیار مهمی که در تعریف نیز به آن اشاره شده است این است که تعهد بانک به پرداخت مبلغ به ذینفع ، مستقل از قرارداد بین طرفین است.

برای فهم این نکته مثالی میزنیم:

فرض کنید شما 20 تن میوه از یک تاجر آفریقایی خریداری کرده‌اید با این شرط که میوه‌ها را در بسته‌بندی خاصی برای شما ارسال کند. پس از اینکه میوه‌ها به دست شما می رسد می بینید که میوه‌ها با بسته‌بندی توافق شده ارسال نشده است. با فروشنده تماس میگیرید و موضوع را مطرح می کنید اما به نتیجه‌ای نمی رسید فلذا تصمیم می گیرید به بانک اطلاع دهید تا بانک از پرداخت وجه به فروشنده خودداری کند. در این حالت بانک با استناد به این نکته که اعتبار اسنادی مستقل از قرارداد پایه (قرارداد بین شما و تاجر آفریقایی) می باشد حرف شما را نخواهد پذیرفت و تاجر آفریقایی می تواند با ارائه اسنادی که در اعتبارنامه ذکر شده است پول خود را دریافت کند.

حال سوال پیش می‌آید که تکلیف نقض تعهد (خلف وعده‌ ) چه می شود؟

در جواب باید گفت که شما باید دعوایی جداگانه در مراجع قضایی صلاحیت‌دار طرح کنید و پس از رسیدگی به شکایت شما و صدور حکم، طرف مقابل بواسطه عدم رعایت مفاد قرارداد به پرداخت خسارت محکوم خواهد شد.

این موضوع،یعنی استقلال اعتبار اسنادی از قرارداد پایه،دارای مزایا و معایبی است که در مقاله‌ای جداگانه به آن خواهیم پرداخت اما لزوم و ضرورت مشورت گرفتن از متخصصان این حوزه را در معاملاتی که پرداخت در آن به وسیله اعتبارات اسنادی صورت میگیرد بیش از پیش نشان میدهد.

نکته دیگری این است که در قرارداد پایه ممکن است خریدار ملزم شود یک اعتبار اسنادی غیرقابل‌فسخ به نفع فروشنده گشایش کند که در اینصورت نه فرد خریدار و نه بانک عامل که اعتبارنامه را صادر کرده است،حق فسخ اعتبارنامه را بدون دریافت رضایت فروشنده تا پیش از فرارسیدن تاریخ انقصای اعتبارنامه نخواهند داشت.

اعتبار نامه‌ تایید شده :

اعتبار نامه تایید شده ،  اعتباری است که علاوه بر بانک عامل، یک بانک دیگر نیز آن را تایید می‌کند و درصورتیکه که بانک اول از پرداخت وجه امتناع کند،بانک دوم که اعتبارنامه را تایید کرده است موظف به پرداخت وجه است و ذینفع میتواند با مراجعه به آن بانک وجه خود را طلب کند.این موضوع برای تضمین بیشتر در قراردادهایی که از اهمیت و ریسک بالایی برخوردارند بسیار حائز اهمیت میباشد.

در این مقاله با چیستی و ماهیت اعتبارات اسنادی بطور کلی آشنا شدیم و در مقاله‌های بعدی به مزایا و معایب و همچنین نحوه استفاده از اعتبارات اسنادی خواهیم پرداخت.

در مورد تنظیم قراردادهای اختصاصی حوزه تجارت شرکت ها اگر سئوال یا نیاز به راهنمایی داشته باشید ، موسسه ویرا با شعار ” یاور حقوقی شما” در خدمتتونیم.

با شماره های 22383100 و 22383200 و شماره واتساپ 09398557548 پاسخگوی شما عزیزان هستیم .