با توجه به اهمیت نرم افزارها و سیستم های رایانه ای در کسب و کارهای امروزی، قراردادهای مختلف در این حوزه نیز اهمیت و رواج بسیاری یافته است؛ اما پیش از پرداختن به انواع قرارداد نرم افزار، بیان چند مقدمه ضروری می­باشد:

 نرم افزار چیست؟

همه ما نرم افزارها را دیده ایم و غالباً از آن استفاده نیز کرده ایم و در نتیجه مفهوم عرفی نرم افزار را می­ دانیم اما  بهتر است با تعریف قانونی آن نیز آشنا شویم:

بر اساس تعریف ماده 2 آیین‌نامه اجرایی مواد (2) و (17) قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای، «نرم افزار عبارت است از مجموعه برنامه‌های رایانه‌ای‌، رویه‌ها، دستورالعمل ها و مستندات مربوط به‌آنها و نیز اطلاعات مربوط به عملیات یک سیستم رایانه‌ای که دارای کاربری مشخص بوده و بر روی یکی از حاملهای ‌رایانه‌ای ضبط شده باشد.»

تقسیم بندی نرم افار ها مثل : نرم افزار کاربردی و نرم افزار سیستمی؛ نرم افزار کاربردی برنامه ای است که برای برطرف شدن نیاز مشخصی نوشته شده است یا امکان نوشتن چنین برنامه ای را فراهم می­ کند و نرم افزار سیستمی شامل برنامه هایی است که جهت انجام عملیات معمول و عادی سیستم طراحی شده اند؛ مانند برنامه های مربوط به بارگذاری فایل، نسخه برداری یا حذف فایل.

 برای تنظیم انواع قرارداد نرم افزار به چه قوانینی باید مراجعه داشته باشیم؟

برای تنظیم قرارداد در حوزه خرید و فروش نرم افزار، علاوه بر قانون مدنی و قانون تجارت به عنوان قوانین عام و هم چنین قوانین، مقررات، آیین نامه ها و بخشنامه های مربوط به هر موضوع و حوزه خاصی که می خواهید در آن زمینه قرارداد نرم افزار را تنظیم کنید، اطلاع از قوانین زیر و مراجعه به آن نیز لازم و ضروری می­باشد:

_ قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای (مصوب 4/10/1379)

_ آیین‌نامه اجرایی مواد (2) و (17) قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای (مصوب 24/4/1383)

_ قانون تجارت الکترونیکی (مصوب 17/10/1382)

 انواع قراردادهای نرم افزار کدامند؟

عنوان و محتوای قراردادهای حوزه نرم افزار بسیار متنوع است که موارد زیر از مهم­ترین و رایج ترین این قراردادها می­باشند:

1) قرارداد خرید یا فروش نرم افزار

2) قرارداد ارائه خدمات پشتیبانی نرم افزار

3) قرارداد ودیعه نرم افزار

4) قرارداد عاریه نرم افزار

5) قرارداد اجاره نرم افزار

6) قرارداد واگذاری حق بهره برداری یا لیسانس نرم افزار

7) قرارداد نرم افزار

8) قرارداد توسعه ویژه (تولید نرم افزارهای سفارشی)

قرارداد خرید و فروش نرم افزار شامل چه ارکان( موادی) است؟

از مهمترین قراردادهای نرم افزاری موضوع خرید یا فروش نرم افزار است که نوع و مدل قراردادی آم در چهارچوب ارائه و اجرای آن بسیار مهم است.

1) عنوان : انتخاب عنوان هر قرارداد با توجه به موضوع، طرفین و تعهدات آنها صورت می­ گیرد؛ بنابراین اگر قرارداد را از طرف خریدار نرم افزار تنظیم می کنید، عنوان قرارداد «خرید نرم افزار» خواهد بود و اگر به نمایندگی از فروشنده و با توجه به مصالح و منافع او در صدد تنظیم قرارداد هستید، عنوان «فروش نرم افزار» مناسب می­باشد؛ با این حال نکته اساسی در خصوص عنوان این است که عنوان قرارداد تأثیر ماهوی بر قرارداد ندارد و درج عنوان خرید یا عنوان فروش تفاوتی در ماهیت قرارداد ایجاد نخواهد کرد.

2) طرفین : طرفین این قرارداد، خریدار و فروشنده هستند که هرکدام ممکن است یا شخص حقیقی باشند و یا شخص حقوقی مثل شرکت یا مؤسسه. نکته مهم در این بخش، شناسایی و اعتبارسنجی هویت طرفین است که باید پیش از امضای قرارداد صورت گیرد. در حال حاضر استفاده از سامانه ثنا جهت احراز هویت بسیار متداول و یکی از راه های قابل اعتماد می­باشد.

3) موضوع : موضوع این قرارداد یک یا تعدادی نرم افزار است که می بایست تعداد، خصوصیات فنی، شماره سریال و هر نوع وجه ممیزی که دارد جهت تعیین دقیق موضوع قرارداد و معلوم شدن آن در ماده مربوط به موضوع ذکر شود.

4) مبلغ و نحوه پرداخت : در ماده مبلغ قراردادهای خرید و فروش به ویژه در موضوع نرم افزار، بهترین روش آن است که مبلغ قرارداد به تفکیک هر کدام از مواردی که در ماده موضوع آورده شده است، تصریح شود و نحوه پرداخت نیز به تفصیل و با مشخص نمودن تاریخ و مبلغ هر مرحله از آن مشخص گردد.

5) زمان و نحوه تحویل : همانطور که در مقاله مدل های درج ماده مدت در قرارداد خرید و فروش گفته شد، قراردادهای خرید و فروش ماده مدت قرارداد به آن شکل که در قراردادهای خدمات است ندارند؛ بلکه در این قراردادها طرفین در ماده ای با عنوان «زمان و نحوه تحویل»، مدت و کلیه شرایط مربوط به تحویل موضوع قرارداد (از جمله نحوه بسته­بندی، نحوه حمل، هزینه حمل و…) به خریدار را پیش بینی می­نمایند.

6) کپی رایت و حقوق قانونی : در این ماده مباحث مربوط به کلیه حقوق مادی و معنوی، حق تکثیر و کپی برداری و … و تعلق این حقوق به طرف قرارداد بیان و تصریح می گردد.

7) فسخ : در قرارداد خرید و فروش نرم افزار غالباً طرفین قرارداد حق فسخ را برای هردو یا یک طرف ساقط می کنند؛ با این حال، نکته بسیار مهم در قرارداد خرید و فروش این است که در صورت پیش بینی حق فسخ این حق حتماً باید با مدت مشخص باشد؛ در غیر این صورت می تواند موجب بطلان قرارداد شود.

8) قانون حاکم و مرجع حل اختلاف : پیش بینی قانون حاکم و مرجع حل اختلاف نیز یکی از راه هایی است که میزان اختلافات بعدی طرفین بسیار کاهش یابد و یا در صورت بروز اختلاف، با سهولت بیشتری رفع و حل و فصل گردد.

تنظیم قرارداد خرید و فروش نرم افزار دارای پیچیدگی و ابعاد مختلف بسیاری است که پرداختن به همه آنها در این مقاله ممکن نخواهد بود. ما برای مشاوره در این خصوص و تنظیم قرارداد مورد نظرتان در دپارتمان قراردادهای مؤسسه ویرا آماده خدمت رسانی به اشخاص و شرکت ها می باشیم. با ما از طریق شماره یا وبسایت در تماس باشید.

با تشکر از وقتی که برای خواندن این مقاله اختصاص دادید .

ویرا حامی کسب و کارها

منابع :

_ قراردادهای نرم افزاری (چگونه مذاکره و منعقد کنیم)؛ جمعی از نویسندگان انتشارات لامی (فرانسه)؛ ترجمه: دکتر ستار زرکلام

_ اسرار تجاری الکترونیکی کاربردی در قانون تجارت الکترونیک ایران؛ عباس بشیری و مریم پوررحیم

_ قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای

_ آیین‌نامه اجرایی مواد (2) و (17) قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای

_ قانون تجارت الکترونیکی

گردآوری و تنظیم: فرزانه کریمی