انواع مالکیت معنوی موضوع مهمی در مباحث حقوقی می باشد.

اکثر ما هنگام مطالعه کتاب یا اثری، جمله تمام حقوق مادی و معنوی این اثر متعلق به پدیدآورنده است را دیده ایم.

این جمله و جملات مشابه آن بیانگر حقی به نام مالکیت معنوی است.

مالکیت معنوی با نام دیگر مالکیت فکری نوعی از حقوق است .

ما در این مقاله به بررسی کامل آن میپردازیم و سوالات پرتکرار در این زمینه را شرح خواهیم داد.

تعریف مالکیت معنوی

افرادی که یک مال معنوی و غیرمالی داشته باشند حقوق و مالکیت معنوی خواهند داشت.

اگر شخصی در اثر تجربه و تلاش، فکری هنری ایجاد کند و آن را در قالب اثر به دیگران عرضه کند مالکیت معنوی دارد و صاحب اثر خواهد بود.

مثلا یک اختراع که حاصل تلاش فکری و تجربه یک شخص و یا مجموعه ای باشد به واسطه ی حق مالکیت معنوی غیرقابل تکثیر و تقلید می شود.

امروزه مالکیت معنوی بدلیل گسترش علم و هنر جایگاه ویژه ای نسبت به مالکیت های مالی و فیزیکی دارد.

بنابراین حق مالکیت معنوی یا فکری بسیار حائز اهمیت است.

تعریف قانون از مالکیت معنوی

مالکیت معنوی به حقوقی گفته می‌شود که به مالکان آن اجازه داد و ستد و عرضه اثر فکری معنوی را می دهد.

حقوق صاحبان آثار ادبی و هنری، حق مؤلف، حق تکثیر، حق اختراع، حقوق بر مشتری مانند حق تاجران و صنعتگران نسبت به نام، علائم تجارتی و صنعتی و اسرار تجاری معروف به مالکیت تجارتی و صنعتی از انواع مالکیت‌ معنوی است.

اموال معنوی از جمله اموالی هستند که ضامن خلاقیت و تخیل هستند که معمولاً به عنوان آفریده‌های فکری شناخته می‌شوند.

قانون مالکیت معنوی در ایران

قانون ثبت علائم و اختراعات به حقوق مخترع و انواع مالکیت‌ معنوی در حوزه صنعت و تجارت می‌پردازد.

قرارداد بین‌المللی اتحادیه پاریس از اسناد قانونی ایران برای حمایت از مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی است.

قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان.

در زمینه حق مؤلف و قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی از دیگر حقوق ایران در زمینه‌ انواع مالکیت‌ معنوی است.

انواع مالکیت از نظر مصادیق

براساس مصادیق مورد حمایت انواع مالکیت‌ معنوی به دو دسته مالکیت هنری یا ادبی و مالکیت صنعتی تقسیم می شود.

در مالکیت هنری یا ادبی برای اخذ حمایت های مالکیت فکری نیازی به طی مراحل زیاد و تشریفاتی برای ثبت نیست.

اما برای ثبت اختراع که خالق اختراع نیاز به حمایل قانونی و مراحل تشریفاتی ثبت است.

حق مالکیت صاحبان آثار ادبی و هنری و علمی (کپی رایت) به منظور حمایت از آثار می باشد.

حق مؤلف نام دیگری برای این حقوق می باشد.

در مالکیت صنعتی قانون از حقوق اختراعات،برند تجاری،طرحهای صنعتی،نرم افزارهای رایانه ای و غیره حفاظت می کند.

انواع مالکیت معنوی از نظر ماهیت 

از نظر ماهیت مورد حمایت انواع مالکیت فکری شامل انواع مالکیت‌ معنوی و مالکیت مادی است.

در مورد دسته اول که مالکیت معنوی است سبب می شود پدیدآورنده اثر شخصاً اجازه انتشار یا عدم انتشار اثر را دهد و از هر مانعی که سبب تحریف شود جلوگیری کند.

دسته دوم مالکیت مالی است که به درآمدزایی مالی منجر می شود.

طبق این حقوق اگر شخصی اختراعی را ثبت کند تمامی حقوق برای فرد است.

تنها یک مورد استثنا وجود دارد.اگر شما در مجموعه ای مشغول به فعالیت باشید و به اختراعی دست یابید.

به عنوان مثال در شرکت پاستور به عنوان محقق مخترع واکسن جدیدی باشید در اینصورت حقوق مادی برای شرکت پاستور و حقوق معنوی به نام شما خواهد بود.

اما اگر شخصی مستقل به نتیجه و اختراعی برسد تمامی حقوق برای وی خواهد بود.

سوالات پرتکرار در مالکیت معنوی

انتشار بخش و یا کل آثار هنری،ادبی و علمی دیگران به نام تحقیقات خود به ذکر منبع بلامانع است.

بهره گیری از نام موسسه ها و مجموعه های معروف بدون کسب اجازه و معرفی برندهای تجارتی ثبت شده دیگران به نام خود و یا سواستفاده از اختراعات که جزو حقوق مالکان اثر می باشد جُرم خواهد بود.

دانلود کتاب های رایگان از سایت ها مجاز است.

ضبط تصویری یا صوتی اثر بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر مانند ضبط اثر بر حاملهای صوتی و تصویری مانند سی‌‌دی نیازمند کسب اجازه از صاحب اثر است.

در غیر اینصورت نقض قانون کپی رایت محسوب وقابل شکایت است.

شخصی که به طور غیر قانونی محتوای متعلق به شخص دیگری را نشر دهد و به ضرر مالک اقدام کند با فرض اطلاع، ضامن است.

مطابق ماده 5 قانون ثبت اختراعات هرگاه دو یا چند نفر، مستقل از دیگری اختراع واحدی کرده باشند شخصی که اظهارنامه اختراع خود را زودتر تسلیم کرده باشد و یا در صورت ادعای حق تقدم هرکدام بتوانند اثبات کنند که در تاریخ مقدم اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسلیم کرده‌اند.

مشروط بر این که اظهارنامه مذکور مسترد یا رد نگردیده باشد حق ثبت اختراع را خواهند داشت.

طبق ماده 18 هر ذی ‌نفع قادر به ابطال گواهینامه اختراعی از دادگاه می باشد.

برابر ماده 740 قانون مجازات اسلامی و ماده 12قانون جرایم رایانه ای هر کس به طور غیر مجاز داده های متعلق به دیگری را برباید، چنانچه عین داده ها در اختیار صاحب اثر باشد، به حبس از 91 روز تا یک سال یا جزای نقدی و غیره محکوم خواهد شد.

نتیجه گیری

تمامی قوانین مربوط به انواع مالکیت‌ معنوی در راستای حفظ آثار مالکان آن است .

هرگونه کپی آثار علمی، ادبی و هنری، استفاده از برند تجاری دیگری، نغض مالکیت ثبت اختراع و غیره غیرقانونی است.

راهکار تمامی موارد ذکر شده و اجرای قانون کپی رایت استفاده از نام شخص پدیدآورنده در منابع اثر خود است.

شماره تماس : 02122383100 – 02122383200

آدرس : تهران، سعادت آباد، میدان کاج (طهرانی مقدم)، بلوار سرو غربی،بعد از کوچه مروارید،ساختمان نگین سرو،طبقه دوم،واحد7

ما در موسسه ویرا با شعار ” یاور حقوقی کار و کسب ها و شرکت های تجاری ” درصدد این هستیم که بتوانیم کار و کسب هایی موفق تر ، پرسودتر و مورداعتمادتری داشته باشیم.