شرایط خاتمه قرارداد کار

با توجه به شرایط اقتصادی این روزهای کشور مان ، و تصمیم برخی مدیران و مجموعه های بزرگ به تعدیل یا اخراج تعدادی از نیروهای خود برای حل معضل تامین نقدینگی و برون رفت از چالش دست می زنند.

در این میان آگاهی طرفین قرارداد کار به شرایط و پیش بینی های قانون در مورد موارد اتمام و یا انقضاء یک قرارداد کار بسیار حائز اهمیت می باشد.

در این مقاله سعی داریم ضمن بیان شرایط پیش بینی شده قانون کار در موارد اتمام قرارداد کار، به ذکر پیشنهاداتی پیرامون برون رفت از چالش های اقتصادی و شرایط بوجود آمده با مدنظر قراردادن موارد حقوقی بپردازیم.

شرایط خاتمه قرارداد کار

مطابق ماده 21 قانون کار، قرارداد کار در صورت بروز یکی از موارد زیر خاتمه می‌یابد:

1. فوت کارگر
2. بازنشستگی کارگر
3. از کار افتادگی کلی کارگر
4. انقضای مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و تجدید نشدن صریح یا ضمنی آن.
5.  پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است.
6. استعفای کارگر.

• فوت کارگر – در صورت فوت کارگر ، قرارداد کار به لحاظ عدم موضوعیت داشتن و نبود یکی از طرفین پایان یافته و وراث او می توانند در خصوص پیگری مطالبات از کارفرما اقدام نمایند.اما ممکن است اینجا این سوال پیش آید که چرا فوق کارفرما از موارد خاتمه یک قرارداد کار محسوب نمی گردد، در اینجا باید بگوییم به چند دلیل: 1) در قراردادهای کار من کارگر معمولا با کارگاه یا شرکت یا مجموعه ای قرارداد منعقد می کنم که دارای شخصیت حقوقی مستقل از مدیران و موسسین آن دارد و در مورد اشخاص حقوق( مثل شرکت ها، موسسات و…) مادامی که شرکت وجود دارد حیات قانونی آن ادارمه دارد و تنها در صورت انحلال و یا اعلام ورشکستگی آن شرکت شخصیت حقوقی آن از بین می رود ، پس عملا مرگ و فوت در مورد شخصیت حقوقی شرکت ها و موسسات تجاری یا غیر تجاری ثبت شده معنا ندارد و در صورت فوت مدیر یا مدیران یا رئیس هیات مدیره و یا حتی انتقال مالکیت کارگاه یا شرکت هم تعهدات شرکت نسبت به کارگر در زمان اعتبار قرارداد کار پابرچاست.

• بازنشستگی– مطابق تعریف قانون تامین اجتماعی بازنشستگی یعنی عدم اشتغال بیمه شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی و در واقع رسیدن به شرایطی است که بر اساس آن فرد توان کاری اش کاهش یافته و دیگر قدرت و توانایی سابق را برای ادامه فعالیت و کار ندارد.در جوامع گوناگون با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی سن بازنشستگی می تواند متفاوت باشد،از ۵۵ سال گرفته تا ۷۰ سال.

•  از کار افتادگی– عدم توانایی کامل و دائمی شخص به انجام دادن اموری که متعارفاً به آن اشتغال داشته است.
• انقضاء مدت قرارداد – یکی از ارکانی که لازم است در قراردادهای کاری حتما درج گردد، ذکر مدت در قراردادهای مدت دار است و اینکه عدم تمدید صریح یک قرارداد پس از اتمام تاریخ آن ، به منزله پایان و خاتمه آن قرارداد محسوب می گردد.از این نظر ذکر مدت در قراردادهای کار و پیش بینی شرایط تمدید آن پس از اتمام مدت بسیار حائز اهمیت می باشد.

• پایان کار- در قراردادهای کاری که کارگر قرار است موضوع خاصی را انجام دهد ( باذکر مدت یا بدون ذکر مدت) عملا پس از انجام آن موضوع، دیگر موضوع دیگری برای انجام وجود ندارد و از لحاظ حقوقی این قرارداد کار پایان یافته تلقی می گردد.
• استعفاء کارگر- یکی دیگر از مواردی که موجب پایان یافت یک قرارداد کاری می شود، استعفاء اختیاری کارگر یا مستخدم است ، که طی آن مستخدم به موجب استعفاء نامه ای مکتوب عنوان کارفرمای خود بنابه دلایل شخصی یا … درخواست پایان قرارداد کار قبل از اتمام مدت آن و یا قبل از انجام کاکل موضوع قرارداد را می نماید، البته نباید فراموش کنیم که ممکن است کارفرما این استعفاء را نپذیرد و یا برای آن مدتی تعیین کند .البته در هر حال  درخواست استعفاء برای کارگر یک حق قانونی که در قانون پیش بینی شده است محسوب می گردد.نکته :کارگری که استعفا می‌کند موظف است یک  ماه به کار خود ادامه داده و بدواً استعفای خود را کتباً به کارفرما اطلاع دهد و در صورتی که‌حداکثر ظرف مدت 15 روز انصراف خود را کتباً به کارفرما اعلام نماید استعفای وی منتفی تلقی می‌شود و کارگر موظف است رونوشت استعفا و‌انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه و یا انجمن صنفی و یا نماینده کارگران تحویل دهد.(تبصره ماده 21 قانون کار)

سوالات متداول :

1)در صورت فوت کارگر، مطالبات دوران کار به چه کسی پرداخت می گردد؟

پاسخ : در پایان کار، کلیه مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر به کارگر و در صورت فوت او به‌وارث قانونی وی پرداخت خواهد شد.

2) در چه صورتی به کارگر مزایای پایان کار تعلق می گیرد؟

پاسخ : در صورت خاتمه قرارداد کار، کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر، به کار اشتغال‌داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک  ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت‌نماید.

3) در چه قرارداد های کاری طرفین حق فسخ قرارداد را دارند؟

پاسخ : هر گاه قرارداد کار برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین، منعقد شده باشد هیچ یک از طرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد.

4) اگر بین من کارگر و کارفرما در مورد اتمام و یا اعلام خاتمه قرارداد کار اختلافی پیش بیاید، باید به کجا به مراجعه کنم ؟

پاسخ : رسیدگی به اختلافات ناشی از نوع این قراردادها در صلاحیت هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف است.