دنیای امروز دنیای رایانه و اینترنت و عصر ارتباطات است. تحول در گردش اطلاعات در جامعه امروزی به عنوان یک ارزش اقتصادی محسوب می شود و گسترش فناوری در تمام ابعاد زندگی انسانی از جمله در تجارت الکترونیکی اثر گذاشته است و مباحث حقوقی متعددی را در این زمینه مطرح می کند.

از این میان مباحث ، حقوق اسرار تجاری به عنوان شاخه ای از حقوق مالکیت فکری به عنوان موضوع مورد نظر انتخاب و در بستر دنیای مجازی و الکترونیکی مورد بحث قرار می گیرد.

امروزه حق دست یابی به اطلاعات از حقوق بنیادین بشر خوانده می شود و ابزارهای نوین ارتباطی و بویژه گستره فضاهای مجازی ، فرصت هایی را در تحقق این حق اساسی فراهم آورده است.این روند سبب درخشان تر شدن چهره اقتصادی اطلاعات نیز شده است.و موضوع جالب توجه اینکه این اطلاعات ارزشمند ، همواره در معرض هجوم است و از این رو حقوق باید چتر حمایتی خود را بر سر دارنده اطلاعات بگستراند.

اهمیت حفظ اسرار تجاری :

اگر ما نتوانیم حقوق معنوی خود را حفظ کنیم ، ممکن است دارایی ارزشمند خود را از دست بدهیم یا با تجربه از دست دادن یا تقلیل سود شرکت در بازار مواجه شویم یا اینکه در صورت افشاء اطلاعات برای حفظ حقوق ناشی از آن دعوایی اقامه نماییم که پر هزینه خواهد بود.در واقع بخش از موفقیت ما بستگی به مالکیت تکنولوژی و سایر حقوق معنویمان دارد که تا به امروز اساسا به قوانین اسرار تجاری و حق اختراع و نیز مقررات مربوط به عدم افشاء اطلاعات تکیه کرده ایم.

به رغم تلاش هایی که در حفظ حقوق مالکانه خود انجام می دهیم ، اشخاص ممکن است به طور غیر مجاز قسمتی از اطلاعات و محصولات ما را جزء حقوق اختصاصی ما هستند را اخذ و استفاده نمایند، بعلاوه ممکن است سایر اسخاصی که با آن ها توافق نامه و قراردادهای همکاری داریم ، بندهای حفاظتی را نقض و به حقوق معنوی ما لطمه وارد کنند.

اقامه دعوی در خصوص نقض حقوق معنوی مان یا نقض اسرار تجاری مان می تواند به هزینه های گزاف و حتی غیر موفق منتهی شود.

هرگونه ناتوانی در حفظ حقوق معنوی مان از جمله اسرار تجاری ، می تواند به طور جدی به شرایط تجاری و  عملیات کسب و کار ما صدمه وارد نماید.

در حقوق ایران قانون داخلی برای حمایت از اسرار تجاری در محیط فیزیکی وجود ندارد .اما اسرار تجاری در دنیای مجازی ، همان گونه که از عنوان آن بر می آید در چهاچوب های تجاری الکترونیکی قرار دارد.

مفهوم راز: در لغت به معنای “نهانی سر،رمز،آنچه در دل نهفته باشد ، چیزی که باید پنهان باشد یا به اشخاص مخصوصی گفت”.

مفهوم سر : عبارت از “امری که نوعا صاحب آن میل به اخفای آن داشته باشد (دکتر جعفری لنگرودی)

اسرار در دنیای مجازی به لحاظ ماهیت و اوصاف به چند دسته تقسیم می شوند:

1-اسرار خاص

2-اسرار حرفه ای

3-اسرار شخصی یا خصوصی

4-اسرار دولتی یا عمومی

5-اسرار تجاری

تعریف اسرار تجاری :

اسرار تجاری به معنای کلیه اشکال و انواع اطلاعات مالی ، تجاری ، علمی ، فنی ، اقتصادی یا مهندسی است و شامل الگوها ، برنامه ها ، فرآیند ها ، آیین ها ، برنامه ها ، فرمول ها یا طرح های ملموس و غیر ملموس است به هر نحو که ذخیره یا تهیه یا گردآوری شده باشند یا به طور فیزیکی ، الکترونیکی ، گرافیکی ،عکاسی ،مکتوب ضبط شده باشند به شرطی که :

الف)مالک آن اقدامات متعارف را برای محرمانه نگه داشتن چنین اطلاعاتی انجام داده باشد.

ب) اطلغاعات دارای ارزش بالقوه یا بالفعل مستقل باشند.عموم مردم از آن ها مطلع نباشند و امکان دسترسی به آن ها را از طریق وسایل عمومی نداشته باشند.

قانون تجارت الکترونیک ایران در ماده 65 به تعریف اسرار تجاری پرداخته است، این ماده هرچند مصادیقی را نام برده است که در محیط فیزیکی نیز قابل طرح هستند اما قید داده پیام مذکور در صدر ماده ، گویای این واقعیت است که قانون گذار ما کلیه مصادیق اسرار تجاری مطرح در محیط فیزیکی را در محیط مجازی نیز قابل اعمال و حمایت دانسته است و به عبارت دیگر مصادیق اسرار تجاری را به گونه الکترونیکی آن نیز تعمیم داده است.